Kisah Palui dan Makna Kamardikaan

Mamparingati wan marayakan hari kamardikaan, biasanya rami banar. Macam-macam parlombaan diadaakan, diantaranya lomba naik pinang bamacam-macam hadiah bagalantungan.

Bubuhan Palui basumangat banar umpat balumba. Tulamak nang awaknya ganal, wayah malihat macam-macam hadiah bagalantungan di atas, inya kada pikir panjang lagi, capat malapas ka baju, langsung maragap puhun pinang nang licin itu. Bapuluh kali Tulamak bakayakat, tapi taundur tarus ka bawah. Inya kada putus asa Maju tarus pantang mundur ujarnya. Inya yakin pasti sampai ka atas.

Tapi ada urang nang dibawah manarik batisnya. Ada nang manjajak kabahu, kapinggang, kapunggung. Malah ada jua nang manjajak kamuha sahingga muhanya bacalumut wan licak.

“Ikam ni kurang ajaaar!” ujar Tulamak bakuciak manyumpah tapi sumpah-pisuhnya itu kada didangar urang nang gagap gampita.

Urang banyak basurak karana sudah ada nang sampai di atas, langsung mamutiki barang-barang hadiah disitu. Ada baju kaus, sapatu, sandal gapit, payung, mainan kakanakan sagala macam. Nangkaya dijilat naga hadiah-hadiah itu habis.

Awak Tulamak nang gambrut itu maluncur ka bawah bakuang licak. Inya parak kahabisan hinak. Anak bininya takuciak, mati abahku….tulungi abahku, ujar nang anak manangis.

Palui, Garbus wan Tuhirang lakas turun tangan mambawakan tapih baju, handuk wan butul minuman. Urang-urang kada paduli lagi wan Tulamak nang tabantai. Bubuhannya itu tatap basurak lalu manyaksikan pula ka puhun pinang lainnya.

Malamnya Palui wan Garbus mailangi ka rumah Tulamak nang garing.

“Itu lah cuntuhnya kajadian tadi siang itu manggambarakan bahwa makna parjuangan wayah ini sudah baubah, sudah kada sama lagi,” ujar Palui imbah malihati kaadaan Tulamak.“

Napanya nang barubah Lui?” ujar Garbus kada paham.

“Ibaratnya parjuangan wayah dahulu, banyak pandaritaan tapi samunyaan gasan satu tujuan yaitu mardika. Tapi parjuangan wayah ini adalah gasan mancapai pangkat, kadudukan wan kakuasaan. Sikut sana, gipak sini. Kawankah, sahabatkah, kalau parlu dijajak, dilincai biar mampus, asal dirinya atawa kalumpuknya naik sampai ka puncak. Nang manonton jua kada baingat diri bakuciak mambari sumangat, asal manang!” ujar Palui garigitan.

Bujur Lui ai! ujar Garbus umpat bapandir. ”Nang manang manggundul hadiah, nang kalah parak mampus. Nang basurak umpat mamuji manyanjung. Kapada pamanangnya. Kalu dahulunya manyanjung Tulamak, tapi Tulamak gugur tahantak, maka kawan-kawan pun kulir baparak”.

Tuhirang umpat jua manggarunum, “Mun sudah jadi juara lumba, maka barabutan buhan kamira ma abadikan ka kuran atawa ka tivi. Sabaliknya nang kalah maurut dada, nang kaya hukum rimba, siapa kuat dialah raja.” ujarnya.